Badanie dna oka (oftalmoskopia), tj. badanie tylnego odcinka oka, jest jednym z podstawowych badań okulistycznych. Odbywa się za pomocą wziernika ocznego (oftalmoskopu). Zgodnie z zasadą optyki, obraz oglądany przez okulistę jest odwrócony. Dno oka pozwala obejrzeć nieinwazyjnie naczynia krwionośne oraz ocenić tarczę nerwu wzrokowego. Dzięki temu oftalmoskopia pozwala wykryć wiele chorób, także na wczesnym ich etapie.
Wskazania do badania dna oka
Badanie dna oka należy wykonać w przypadku:
•występowania chorób, w których przebiegu dochodzi do zmian na dnie oka: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroby krwi (np. białaczka, skazy krwotoczne, niedokrwistość), kolagenoza;
•stosowania niektórych leków;
•urazów czaszki;
•bólów głowy;
•choroby układu nerwowego, guzów wewnątrzczaszkowych;
•osób nieprzytomnych lub po utracie przytomności;
•zeza u dzieci;
•zaburzenia równowagi;
•zaburzenia widzenia barw, ostrości widzenia czy ubytku w polu widzenia centralnego lub obwodowego.
Badanie okulistyczne jest wykonywane na zlecenie lekarza, może być zwykłym badaniem kontrolnym, wykonuje się je zawsze u wcześniaków.
Objawy oczne pojawiają się także w przebiegu wielu schorzeń ginekologicznych, dermatologicznych, immunologicznych, hematologicznych, endokrynologicznych, infekcyjnych czy dotyczących przewodu pokarmowego. Dlatego też, zawsze w tego typu przypadkach powinno wykonać się badanie dna oka. Kardiolodzy często kierują na badanie dna oka, aby ocenić zaawansowanie uszkodzeń narządów u chorych na nadciśnienie tętnicze oraz cukrzycę. Okulista może wykryć zmiany na dnie oka wskazujące na powyższe choroby, a także stwierdzić zmiany miażdżycowe czy zatory charakterystyczne dla zapalenia wsierdzia. Zmiany w obrębie tętniczek siatkówki oraz tarczycy nerwu wzrokowego należą do powikłań nadciśnienia tętniczego. Ponadto zmiany w obrębie naczyń dna oka odzwierciadlają stopień zmian naczyniowych w innych narządach. Regularna kontrola dna oku u chorego z nadciśnieniem tętniczym pozwala ocenić postęp choroby i skuteczność stosowanego leczenia. W tym celu używa się klasyfikacji Keitha i Wegenera, określającej stadia zmian naczyniowych na dnie oka. We wczesnym okresie stwierdza się pogrubienie ścian naczyń – sklerotyzację. W późniejszym charakterystyczny jest objaw Gunna – poszerzenie naczyń żylnych powyżej uciskającego je stwardniałego i zwężonego naczynia tętniczego. Podczas dramatycznego wzrostu ciśnienia może dojść do obrzęku tarczycy nerwu wzrokowego. Badanie dna oka ma zasadnicze znaczenie w diagnostyce wielu chorób.
Badanie dna oka u dziecka
Badanie dna oka u dzieci jest jednym z podstawowych badań wzroku. Zalecane jest szczególnie dzieciom z wadami wzroku, zezem, a także jeśli w rodzinie pojawił się przypadek guza oka lub mózgu. Oftalmoskopię należy przeprowadzić również u wcześniaków w pierwszym miesiącu życia, aby wykluczyć retinopatię. Jest to uszkodzenie siatkówki oka, na którą są narażone dzieci z niewielką masą ciała. Badanie jest bezpieczne i bezbolesne. Może się jednak wydłużyć czas jego trwania nawet do godziny, ze względu na trzykrotne kropienie oczu.
